Thema’s van Eemvallei

De ontwikkeling van Eemvallei biedt oplossingen voor de grote opgaven waar de samenleving nu voorstaat: woningnood, energietransitie, biodiversiteit, klimaatverandering en duurzamere landbouw. Het plan omvat een complete integrale gebiedsontwikkeling: naast woningen is er veel ruimte voor groen, water, natuurverbindingen en het opwekken van energie.

Klik hieronder om direct naar één van de thema’s te gaan:

1. Natuur 2. Energie 3. Verbinding 4. Klimaat

1. Natuur

DE NATUUR ALS RUGGENGRAAT

In interactielandschap Eemvallei vormt de natuur de basis voor de ontwikkeling van een woon-en leefgebied. Deze wordt hier niet toegevoegd, maar ís er al. Dat natuurlijke fundament maken we zichtbaar en versterken we. De gebiedsontwikkeling
verbinden we daarbij aan het culturele erfgoed van het landschap, door oude structuren te benutten die in de ondergrond verborgen liggen. Bodemdaling is onderdeel van het natuurlijke systeem. Deze omarmen we en zetten we in als ontwikkelkracht van het gebied door afgravingen ten behoeve van nieuwe waterrijke gebieden in samenhang met bebouwing op nieuwe zanddijken.

RUGGENGRAAT VOOR HOOGWAARDIGE NATUURONTWIKKELING

De belangrijkste drager is het nieuwe natuurgebied Eemvallei: een 250 ha groot landschap dat door het studiegebied meandert. De Eemvallei vormt een robuust en dynamisch aquatisch ecosysteem én de ruggengraat voor hoogwaardige natuurontwikkeling. Eerste aanzetten hiervoor zijn door Stichting Flevo-landschap aan de noordzijde (Noorderwold) en door Staatsbosbeheer aan de zuidzijde gedaan. Samen met deze partijen maken we de koppeling tussen noord en zuid, wat de samenhang van dit gebied ten goede komt. Van belang is om een blijvende koppeling te creëren tussen bewoners en natuur, waarbij de bewoners van Eemvallei via een financiële constructie ook bijdragen aan deze natuur.

LANDSCHAP

Hier ontstaat een gebied dat in alle opzichten welig tiert: een actief “bos-groen-blauw-netwerk”, waarbij de kenmerken van het landschap doordringen in het stedelijke gebied. Wonen, infrastructuur, (stads)landbouw en groene ruimtes krijgen hierbinnen allemaal een plaats. Woongebieden voegen zich langs de fijnmazige kreekpatronen van de historische loop van de Eemvallei. Het typerende landschap – natte natuur, kleimoeras, natte graslanden en moerasbos – vormt een bijzondere woonervaring én geeft de woongebieden een eigen, natuurlijke identiteit.

WATERZUIVERING, VOEDSELVOORZIENING: DIT LANDSCHAP WERKT ONVOORWAARDELIJK

Naast een eigen identiteit, vervult de natuur ook een belangrijke ecologische functie. Deze integreert met andere ecosysteemdiensten, zoals waterzuivering, waterberging, voedselvoorziening, ontspanning en recreatie. Het maakt van Eemvallei een levend, natuurlijk en werkend landschap dat onvoorwaardelijk voor de bewoners en de omgeving werkt.

2. Energie

ENERGIE-INCLUSIEF ONTWIKKELEN

Op termijn produceert Eemvallei veel meer energie dan er wordt verbruikt. Hierdoor zal het gebied per saldo meer bijdragen aan duurzame energie dan wanneer dit uitsluitend van de windmolens moet komen, zoals in de huidige plannen het geval is. Daarom wordt Eemvallei energie-inclusief ontwikkeld: energie wordt op zowel macro- als microniveau opgewekt.

EEN SMART GRID KOPPELT ENERGIENETWERKEN EN ZORGT VOOR BUFFERING VAN ENERGIE

Op gebiedsniveau levert het windmolenpark energie, mogelijk met gebruik van restwarmte van nabijgelegen datacenters. Op gebouwniveau winnen we zonne- energie op de daken. Ondergrondse warmtelussen onttrekken warmte uit de aarde. Een Smart Grid koppelt de netwerken aan elkaar en zorgt voor het laden en ontladen van accu’s (bijvoorbeeld voor elektrisch vervoer). Deze maakt bovendien de buffering van energie mogelijk, zodat energieopwekking en energiebehoefte beter op elkaar kunnen worden afgestemd. Het watersysteem in het gebied dient (o.a.) voor warmteopslag in de winter en de onttrekking van koelte in de zomer.

3. Verbinding

NIEUWE STEDELIJKHEID EN MOBILITEIT

We gaan binnen Eemvallei het autobezit- en gebruik minimaliseren, waarbij leefbaarheid en veiligheid centraal staat en omringende en bestaande infrastructuur niet verder wordt belast. Het gebied wordt daartoe ontwikkeld via het HOD-principe (Hub Oriënted Development), met bebouwing in directe nabijheid van halten openbaar vervoer. Goede en veilige langzaam verkeerroutes koppelen de diverse woongebieden en verbinden de Eemvallei met Almere en Zeewolde en omringende recreatiegebieden.

Bij start van de ontwikkeling wordt een vrijliggende HOV-baan aangelegd waarop bussen een snelle en efficiënte verbinding gaan verzorgen met Almere (Flevolijn, IJmeerverbinding), Zeewolde, Amersfoort en Hilversum / Utrecht. Deze ‘ruggengraat’ waarlangs Eemvallei wordt ontwikkeld, sluit perfect aan op het bestaande busbanennetwerk van Almere. Bij de haltes van deze HOV-lijn komen Mobility-hubs, waar OV, (deel-)auto en (deel-)fiets samenkomen. Hier worden eveneens de voorzieningen geconcentreerd alsmede het wonen in hogere dichtheden. Deze centra worden door middel van aantrekkelijke loop-en fietspaden vanuit alle delen van Eemvallei goed bereikbaar (15 minuten stad).

EEMVALLEI, HET MEEST HOV-VRIENDELIJKE GEBIED VAN NEDERLAND

Eemvallei heeft alles in zich om het meest HOV- vriendelijke gebied van Nederland te worden. De modal split van OV, fietsen en lopen vormen binnen Eemvallei tezamen tenminste 75% van de totale verplaatsingen. Het aandeel OV wordt geraamd op ongeveer 15% – 20% voor het totale gebied en 25% voor de kernen rond de hubs. Ter vergelijk: het gemiddelde OV-aandeel voor gemeenten met ongeveer 100.000 inwoners ligt op ongeveer 5%.

De ligging en omvang van Eemvallei biedt voldoende vervoerwaarde voor de exploitatie van een hoogwaardig OV-systeem. De eerste jaren kan worden volstaan met het laten rijden van een (gelede) bus over de vrije HOV-baan. De kostendekkende exploitatie van de bus wordt bereikt bij 5.000 woningen; gelede bus bij 10.000 woningen. Vanuit de ontwikkeling van Eemvallei zal een financiële bijdrage worden geleverd aan de vervoersmaatschappij in de startfase van het project. Dit zodat vanaf moment van oplevering van de eerste woningen het openbaar vervoer ook echt ter beschikking staat.

FLEXIBELE HUBS WORDEN MULTIFUNCTIONEEL ONTWIKKELD, VOOR NU EN VOOR LATER

Aan deze as komen er meerdere mobiliteitshubs die de overstap tussen (deel)auto, openbaar vervoer en fiets stimuleren. Het zijn de poorten naar de woon-, werk-, en recreatiegebieden en naar het productielandschap. Zij vormen daarbij het centrale middelpunt van de nieuwe kernen, met in directe nabijheid voorzieningen als onderwijs, gezondheid, scholen.

De mobiliteitshubs worden multifunctioneel. Tijdens de overstap van bijvoorbeeld auto naar OV, doe je hier een boodschap of verstuur je hier een pakket. Diverse actieve elementen – van kleine bedrijven en ateliers tot magazijnen – krijgen hier een plek. Daarmee worden de hubs als het ware de batterijen van het gebied. Hier wordt daadwerkelijk energie geproduceerd en opgeslagen. De hubs worden transcasco gebouwd. Wanneer in de toekomst een lagere vraag naar (deel)auto’s optreedt, zijn de hubs om te vormen tot nieuwe structuren waar werken, wonen en stalling van nieuwe vervoermiddelen voor een nieuwe invulling zorgen.

De systeemontwikkeling van de nieuwe OV-lijn stemmen we af op nieuwe technologische ontwikkelingen. Denk daarbij aan een (elektrische) bus op een vrije baan, een autonome/zelfsturende bus, mogelijke lightrail en – op termijn – individuele autonome elektrische voertuigen (‘pods’) die rijden volgens een plug-in/plug-out systeem. Het behoort allemaal tot de mogelijkheden.

4. Klimaat

Water en groen zijn zodanig geïntegreerd binnen de ontwikkeling van Eemvallei, dat ze positief bijdragen aan het klimaat van het gebied.

GROEN ALS NUTSVOORZIENING, WATER ALS STADSREINIGER

In het interactielandschap profiteren en versterken alle aspecten elkaar. Naast het feit dat vanzelfsprekend elke woning is aangesloten op een warmte- en stroomnet, is groen ook een nutsvoorziening in de Eemvallei.

GROEN TOT AAN DE VOORDEUR IS IN EEMVALLEI EEN BASISVOORZIENING

Groen tot aan de voordeur, dat is in Eemvallei een basisvoorziening. Elke woning en elk gebouw heeft uitzicht op groen en blauw én gaat daar ook een directe, fysieke relatie mee aan. Het landschap adert door de stad, buffert en zuivert regenwater om het vertraagt af te voeren richting de retentiegebieden aan de randen. Het watersysteem van Eemvallei fungeert daarbij als ‘stadsreiniger’, waarbij grijs water wordt gereinigd door diverse planten- en rietsoorten. Overtollig (regen)water wordt gebufferd voor drogere periodes en tot die tijd opgeslagen in een netwerk van watertorens. In de zomer wordt hittestress juist voorkomen door weelderige begroeiing in het landschap, dat daardoor verkoelend werkt.

HET SAMENSPEL VAN WATER EN GROEN KOELT DE OMGEVING, ZUIVERT DE LUCHT EN STIMULEERT DE BIODIVERSITEIT EN RECREATIEVE KWALITEIT

Het resultaat van dit alles? Een koelere omgeving, verbeterde luchtkwaliteit, rijke biodiversiteit én veel recreatieve kwaliteit. Elke woning en elke bewoner van Eemvallei ervaart hier – vanwege dit sterke natuurlijke netwerk – een directe verbinding met het landschap. Het is daardoor bovendien een perfecte plek voor recreatie en ontspanning in het groen, daar waar in Nederland zoveel behoefte aan is.

5. Landbouw

In Eemvallei gaan innovatieve landbouw, stadslandbouw, bosbouw en voedselbos hand in hand: ook hier treedt synergie op. Bewoners leven hier letterlijk met de natuur, maar hebben (het gemak van) de stad binnen handbereik.

INNOVATIEVE (STADS-)LANDBOUW

Eemvallei biedt ruimte voor experiment, zo ook op het terrein van landbouw. Hier werken boeren samen met onderwijsinstellingen en innovatie-ondernemers. Samen komen ze tot vernieuwende oplossingen voor productieverhoging die stuk voor stuk dienend zijn aan deze zelfvoorzienende stad. De landbouw richt zich vooral op menselijke consumptie, zonder tussenkomst van dierlijke producten i.v.m. calorieverlies, om tot een efficiënte productie te komen.

VERTICALE GROENE- EN FRUITTEELT GARANDEERT LOKALE PRODUCTIE, DISTRIBUTIE EN CONSUMPTIE

Binnen de woongebieden verrijzen vertical farms, verticale boerderijen. Groente- en fruitteelt wordt hier gestapeld. Met specifieke ledverlichting en kassen op het dak, leveren deze innovatieve moestuinen meer per vierkante meter grondoppervlak. Dit kan oplopen tot een opbrengst die per vierkante meter tweehonderdmaal zo hoog is. Hier worden komkommers, sla en champignons gegroeid, onder de neuzen van de mensen die ze zullen eten. Door de lokale productie, distributie en consumptie worden transportbewegingen verminderd. Rondom de kernen voorziet Eemvallei in hoogproductieve grondgebonden landbouw met strokenteelt en geautomatiseerde oogst. Deze stroken – van bijvoorbeeld peen, ui, bonen en boekweit – vormen een natuurlijke plaagbestrijding en hebben daardoor minder gewasbespuiting nodig. Kleine zaai-, onkruid- en oogstrobots bewerken het land. Compacte landbouwmachines zorgen voor minder verdichting van de bodem, zijn schaalbaar en kosten minder in verhouding tot reguliere grote landbouwvoertuigen. De boer houdt regie.

6. Woningbouw

EEN VOLLEDIG WOONGEBIED

Compacte en geclusterde woningbouw omgeven door veel openbaar groen. Diverse woonmilieus, vele functies en de stad nabij. Groenten en fruit, gegroeid en geplukt in eigen stad. Eemvallei wordt een volledig woongebied, met veel (keuze)vrijheid voor iedereen.

EEN DIVERSITEIT AAN WOONMILIEUS, EEN RIJKE MIX AAN MENSEN

Eemvallei biedt een woon- en leefmilieu dat invulling geeft aan de ontwikkelingen en uitdagingen van deze tijd. De compacte woningbouw laat ruimte voor openbaar groen en een stevig landschappelijk raamwerk in de flanken. Die woningbouw is zeer divers te noemen: van boswoningen tot waterwoningen en van rijwoningen tot zeslaagswoningen. Eemvallei garandeert daarmee een diversiteit aan woonmilieus, met een grote variatie aan functies en typologieën én een rijke mix aan mensen.

VAN STARTERSWONINGEN TOT WOONGEMEENSCHAP

De nieuwe kernen bieden een inclusief woonmilieu met ruimte voor jongeren en niet meer zo jong. Bewoners die willen profiteren van het voorzieningenniveau op loopafstand, in een duurzame stad verweven met het landschap. Hier is ruimte voor starters en 1- en 2-persoonshuishoudens en voor degenen die gemak zoeken een appartement of compacte stadswoning. De flanken bieden een ideale plek voor (jonge) gezinnen die een ontspannen en groene woonomgeving zoeken. Daarbij biedt Eemvallei ruimte aan de eerste generatie Almeerders en Zeewoldenaren die weer willen pionieren en op eigen kracht, óf met een eigen collectief, een droomhuis of ideële woongemeenschap willen realiseren.

Meer dan ooit verlangen mensen goede bereikbaarheid en verbinding enerzijds en veel groen en duurzaamheid anderzijds. Heel lang leken dat de tegenstellingen tussen stedelijk en landelijk onverenigbaar. In Eemvallei komt dit alles samen binnen het natuurlijke interactielandschap. Hier zijn zowel de ‘15-minute city’ als eigen voedsel- productie belangrijke uitgangspunten. Alle dagelijkse behoeften – werk, inkopen, recreëren, sport, flexplekken e.d. – zijn in 15 minuten te voet of per fiets te bereiken. Tegelijkertijd weten mensen in Eemvallei waar hun appels, uien en het hout van hun huis vandaan komen.

Die wens – het ‘willen weten’ en ‘verbinding voelen’ – gelden ook voor (de winning van) energie, water, kleding en woningen. Wonen in de Eemvallei past perfect bij dat bewustzijn. Wonen in het interactielandschap betekent immers dat je woont waar je voedsel en je energie wordt geproduceerd. Ook biedt het een antwoord op de wens om meer en vaker te ontspannen in het groen: bewoners hebben het natuurgebied hier aan huis, en andersom vormen zij de bewoners van het natuurgebied. En dat met Almere, Zeewolde en de rest van de (rand)steden uitstekend ontsloten op allerlei manieren.

7. Sociaal

PIONIEREN, GRENZEN VERLEGGEN EN DURVEN DROMEN

Eemvallei borduurt voort op de Flevolandse traditie van pionieren, grenzen verleggen en durven dromen. Flevoland is “man-made-land” en Eemvallei is daarvan een nieuw hoofdstuk. Alle ingrediënten waar Flevoland in uitblinkt: natuur, landbouw, bossen, energieopwekking en wonen vormen samen de (polder)stad van de toekomst. Het toekomstperspectief schetst een uitdagende ontwikkelrichting. Waarbij de basis – het concept – bepaald wordt in het allereerste begin. Het plan borduurt daarbij voort op alle goede elementen die er al zijn.

KANSEN VOOR ALMERE EN ZEEWOLDE

Eemvallei is er niet alleen voor de eigen inwoners, maar zal ook een wezenlijke toevoeging zijn voor bestaand Zeewolde en Almere. Voor Zeewolde biedt Eemvallei een geweldige kans om zich op een geheel nieuwe wijze te profileren als gemeente als duurzame gemeente waar natuur, landbouw, wonen en energieopwekking samengaan. Tevens biedt het inwoners van Zeewolde een sterk verbeterde regionale en landelijke ontsluiting per openbaar door aan te takken op het HOV-netwerk van Eemvallei. Vanuit Almeers perspectief past Eemvallei in de Almeerse traditie van het realiseren van visionaire grootschalige ontwikkelgebieden. Minstens zo belangrijk is dat er een grote impuls wordt gegeven aan de enorme vraag naar betaalbare woningen. Jarenlang blonk Almere uit in betaalbaarheid, maar in de afgelopen jaren maakt de stad een zodanige prijsontwikkeling door dat er voor de nieuwe generatie Almeerders heel weinig (betaalbare) kansen zijn om een woning te vinden binnen de Almeerse stadsgrenzen.

Samen met de toekomstige bewoners, huidige expertise en de ervaring van de marktpartijen bouwen we door op dat wat vertrouwd is. We brengen dat vertrouwen naar een niveau dat toekomstbestendig is, en beter is voor klimaat, mens en dier.

LIVING LAB

Van de bewoners van Eemvallei behoort circa 70% tot de beroepsbevolking. Inzet is wat betreft werkgelegenheid zoveel mogelijk zelfvoorzienend te zijn en uitgaande pendel te voorkomen. De nieuwe stad zal naast basisvoorzieningen (winkels, scholen, dienstverlening e.d.) daarom ook ruimte bieden een nieuwe werklocaties.

Het bijzondere karakter van Eemvallei, waarbij de kringlopen van stad, natuur en agrarische productie met elkaar worden verbonden, biedt bij uitstek kansen voor nieuwe innovatieve bedrijvigheid. Met vestiging van organisaties en bedrijven die zich richten op onderzoek/ research en productie van (stads)landbouw, bosbouw, energie en mobiliteit. En haar kruisverbanden. In totaal houden we in Eemvallei rekening met zo’n 250 ha (6% van het totale gebied) aan werklandschappen, zoals in de oksel van de A27 en N305 en oksel van A27/A6. En zijn onderdeel van woon/werkmilieus in de nieuwe kernen. Deze laatsten zullen zich daarbij profileren als Innovatie Districten: binnenstedelijk, multifunctioneel en met een hoge dichtheid van innovatieve bedrijven. Daarbij biedt de ontwikkeling en realisatie van Eemvallei op zichzelf ook een enorme werkgelegenheid voor een lange tijd die voor een groot deel vanuit de regio zal worden ingevuld, met alle kansen voor SROI van dien.

Indacht het denken van Oosterwold willen we Eemvallei nadrukkelijk ontwikkelen door en met de toekomstige bewoners én gebruikers van het gebied. Vanaf de eerste schets zullen we ook de inwoners van Zeewolde en Almere bij de planvorming betrekken. Dat geldt even zozeer voor bestaande gebruikers als de landbouwers, het Windmolenpark Zeewolde en de natuurorganisaties. Specifieke aandacht zal er zijn “pioniers” van Oosterwold Almeerse zijde. Ook zij krijgen een rol in het ontwikkelproces om te zorgen dat hun denken en ervaringen betreffende zelfrealisatie ook binnen de Eemvallei vorm krijgen. Deze samenwerking zorgt ervoor dat dorpen en wijken met elkaar verbonden worden op basis van dezelfde waarden. Daarmee wordt het delen van kennis een groot goed en ontstaat er letterlijk een natuurlijk verbinding tussen de mensen met de natuurgroei als winst.

PARTICIPATIE ZIT IN HET DNA VAN HET GEBIED

Vanaf dag één zullen we gaan werken aan een “Platform Samenwerking Eemvallei” waarbinnen partijen verbonden aan dit initiatief samen met bewoners, bedrijven, kennisinstellingen en overheid nadenken over, en werken aan deze nieuwe stad. Natuurlijk met een web-platform met ruimte voor inbreng en discussie. Maar we zullen veel verder gaan, en door middel van enquêtes, stadspolls en interactieve ontwerpsystemen en besluitvormingsmiddelen toekomstige bewoners, ondernemers en bedrijven de mogelijkheid geven om mede hun stad te bepalen. Niet vanuit een kantoor in Amsterdam of Rosmalen, maar met de poten in de eigen zeeklei geeft het Platform vorm aan de stad, wijk, straat, woning, voedselbos en verticale kas binnen Eemvallei.

SAMENWERKING ONDERWIJS EN BEDRIJFSLEVEN

Wat betreft de ontwikkeling en realisatie zal nadrukkelijk de samenwerking worden gezocht met onderwijsinstellingen in Flevoland. En zal gewerkt worden met lokale en regionale bedrijven om werkgelegenheid in deze regio te stimuleren. Het Platform zal opleidings-, stage-, leer- en werkprojecten aanbieden op lbo/mbo/hbo/wo-niveau. Dit ook vanaf het allereerste begin en de volle breedte van de opgave. Partners binnen het project bieden deze garantie. Samenwerkingen worden gezocht met regionale, landelijk en internationale onderwijsinstellingen. Denk vooral aan de AERES-hogeschool in Dronten, waarvoor duurzame voedselproductie een speerpunt is. Eemvallei kan voor AERES een real life laboratorium bieden. Een ander voorbeeld is de Wageningen University, die wereldwijd toonaangevend is het op het gebied van gezond en voedsel. Onze ambitie is steeds te zoeken naar verbetering en innovaties. Dit maakt de Eemvallei tot hét Living Lab wat betreft duurzaamheidsontwikkelingen binnen Nederland en voorbeeld stellend wereldwijd.